Εκπαίδευση και Ιδεολογία

Αντικείμενο του μαθήματος αυτού είναι η σχέση ανάμεσα στη σχολική ιστορία και την εθνική ταυτότητα. Το κεντρικό επιχείρημα δεν διατυπώνεται ευθύς εξαρχής, αλλά οικοδομείται επαγωγικά από διάλεξη σε διάλεξη. Στο μικροσκόπιο της μελέτης τίθενται αρχικά τρία συγκεκριμένα σχολικά εγχειρίδια γύρω από τα οποία αναπτύχθηκε έντονη δημόσια διαμάχη που απέληξε στην απόσυρσή τους. Το καθένα από αυτά τα εγχειρίδιαεισήχθη στα σχολεία σε μία διαφορετική περίοδο της ιστορίας του ελληνικού κράτους: το πρώτο στην περίοδο της παγκοσμιοποίησης (2006), το δεύτερο στην μετεμφυλιακή περίοδο (1965) και το τρίτο στο μεσοπόλεμο (1919). Κατά την παρουσίαση των τριών εγχειριδίων επισημαίνονται κυρίως τα κομβικά σημεία γύρω για τα οποία αναπτύχθηκαν οι αντιπαραθέσεις και,ακολούθως, υποδεικνύεται ο κοινός παρονομαστής: οι θεματικές που παραμένουν πηγές έντασης και στις τρεις διαμάχες. Από την ανάλυση αυτών των κοινών θεματικών συνάγεται ακολούθως το κεντρικό επιχείρημα που, σε αδρές γραμμές, έχει ως εξής: Η σχολική ιστορία υπηρετεί πρωτίστως την ανάγκη για τη διαμόρφωση και τη μετάδοση στη νέα γενιά μιας συνεκτικής εθνικής ταυτότητας –μιας ορισμένης εθνικής ταυτότητας που εδράζεται πρωτίστως στην υπερηφάνεια για το ένδοξο αρχέγονο ελληνικό έθνος. Όταν η αφήγηση ενός εγχειριδίου δεν υπηρετεί με απόλυτη πιστότητα αυτό τον στόχο τότε είναι πιθανόν να ανακύψει δημόσια διαμάχη. Αν επιπλέον, κατά τη χρονική περίοδο της διαμάχης, υπάρχουν ανοικτά εθνικά μέτωπα, τότε η διαμάχη απολήγει σχεδόν βέβαια στην απόσυρση του βιβλίου και την αντικατάστασή του με άλλο περισσότερο συμβατό με τον κυρίαρχο ιστορικό κανόνα: τον ιστορικό κανόναγια το ελληνικό έθνος που διαμορφώθηκε από τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.

Στόχοι Μαθήματος

Να προβληματιστούν οι φοιτητές και φοιτήτριες για τις διαμάχες που αναπτύσσονται στο δημόσιο χώρο για την ιστορία και ιδιαίτερα για τη σχολική ιστορία. Να συνειδητοποιήσουν τη σχέση ανάμεσα στη σχολική ιστορία και την ενστάλαξη εθνικής συνείδησης. Να κατανοήσουν τις έννοιες «έθνος» και «εθνικισμός». Να κατανοήσουν την ιστορικότητα της ιστορίας. Να παρακολουθήσουν τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ένας ιστορικός προκειμένου να κατανοήσει ένα συγκεκριμένο κοινωνικό φαινόμενο.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Περιεχόμενα

1 - «Εθνολαϊκιστές» εναντίον «εθνομηδενιστών» 2 - "Ένα βιβλίο παγίς" 3 - "Παραπέταξαν το Θεό και το Έθνος" 4 - Aνήκει το Βυζάντιο στην ελληνική ιστορία; 5 - Aυτονομία της Ελλάδος ετάφη ζώσα εις... 6 - Έθνος και σχολική ιστορία