Νευροβιολογία των Μνημονικών Λειτουργιών

Στόχοι Μαθήματος

Οι βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: Κατηγοριοποίηση των διαφόρων ειδών μνήμης. Περιγραφή των σταδίων δημιουργίας και ανάκλησης του μνημονικού περιεχομένου, με ιδιαίτερη έμφαση στο στάδιο-διεργασία της μνημονικής παγίωσης. Περιγραφή εγκεφαλικών μηχανισμών (δηλ. εγκεφαλικών περιοχών και δομών με σημαντική συνεισφορά σε συγκεκριμένα είδη μνήμης), με ιδιαίτερη έμφαση στο είδος της βιωματικής μνήμης. Ανάλυση μοριακοκυτταρικών μηχανισμών στους οποίους βασίζεται η μνήμη, με ιδιαίτερη έμφαση στους μηχανισμούς συναπτικής πλαστικότητας. Ανάλυση της λειτουργίας της συγκίνησης και του στρες, με έμφαση στον ρόλο συγκεκριμένων εγκεφαλικών δομών επί της μνήμης, και ιδιαίτερα της αμυγδαλής επί της εκμάθησης φόβου. Ανάλυση των σχέσεων μεταξύ διαταραχών διάθεσης και άγχους με την μνημονική λειτουργία. Ανάλυση των μοριακοκυτταρικών μηχανισμών μέσω των οποίων η συγκίνηση και το στρες ρυθμίζουν τις διάφορες διεργασίες της μνημονικής λειτουργίας, με έμφαση στην δράση των κορτικοστεροειδών και κατεχολαμινών. Περιγραφή και ανάλυση της σχέσης μεταξύ γήρατος και μνημονικής λειτουργίας, με έμφαση την παθολογική κατάσταση της νόσου Alzheimer. Τελικώς, ο γενικός επιδιωκόμενος εκπαιδευτικός στόχος συνίσταται στην δημιουργία ενός ενιαίου (δηλ. να μπορεί δυνάμει να ερμηνεύσει, έστω και θεωρητικά, κάθε πτυχή του φαινομένου της μνήμης) και ολοκληρωμένου (δηλ. να περιλαμβάνει και αναφέρεται, έστω και παραδειγματικά, σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης του νευρικού συστήματος) γνωσιακού ?ικριώματος? γύρω από την μνήμη και την ρύθμισή της.  

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Για την πιο αποτελεσματική αντίληψη των εκπαιδευτικών αντικειμένων και την πιο αποδοτική συζήτησή τους είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι φοιτητές να έχουν επαρκή γνώση των βασικών στοιχείων της λειτουργίας του νευρικού ιστού, περιλαμβανομένων όσων αφορούν το βασικό πρότυπο ανατομολειτουργικής οργάνωσης του εγκεφάλου,  την βασική ηλεκτροφυσιολογική λειτουργία της μεμβράνης, και τα γεγονότα της συναπτικής διαβίβασης. Άρα, θεωρείται αποτελεσματική η προηγούμενη επιτυχής εξέταση στο μάθημα «Νευροεπιστήμες». Πρόσθετα στοιχεία για τα πιο πάνω θέματα θα αναλύονται και θα συζητούνται στα πλαίσια του παρόντος μαθήματος.

Περιεχόμενα

Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει κατατάξεις/κατηγοριοποιήσεις του φαινομένου της μνήμης/μάθησης ως προς το είδος του περιεχομένου, τη διάρκεια και τα στάδια, παρατηρήσεις και συμπεράσματα στο επίπεδο της συμπεριφοράς, εγκεφαλικές περιοχές που εμπλέκονται σε παραδείγματα του φαινομένου, τους κυτταρικούς μηχανισμούς στους οποίους θεωρείται ότι βασίζεται η μνημονική λειτουργία, καθώς και η σχέση των μνημονικών διεργασιών με φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις του οργανισμού όπως είναι το stress, το γήρας, ο ύπνος, το τραύμα, η επιληψία, η νόσος του Alzheimer και ο εθισμός. Προκειμένου να υπάρχει σύνδεση μεταξύ θεωρητικού και πρακτικού επιπέδου, μετά την παρουσίαση συγκεκριμένων θεμάτων θα προγραμματίζεται επίσκεψη των φοιτητών σε εργαστηριακούς χώρους προκειμένου να αποκτήσουν εποπτική εμπειρία ορισμένων μεθοδολογιών που ακολουθούνται στη διερεύνηση των μνημονικών διαδικασιών.