Θέατρο της Αρχαιότητας Γ΄: Το θεατρικό έργο του Ευριπίδη

Το μάθημα στόχο έχει τη σφαιρική δραματολογική κάλυψη της σωζόμενης δραματουργίας του Αισχύλου, με ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα που αφορούν: α) την καταγωγή, την εξέλιξη, τα ιδιαίτερα δομικά χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, το ιστορικό, κοινωνικό-πολιτικό, θρησκευτικό και θεσμικό πλαίσιο της αρχαίας θεατρικής παραγωγής, ιδιαίτερα στο α΄ μισό του 5ου αι. π.Χ., περίοδο κατά την οποία διδάχτηκαν όλες οι σωζόμενες τραγωδίες του Αισχύλου· β) τα ιδιαίτερα δραματουργικά, σκηνικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά της θεατρικής γραφής του Αισχύλου στο σύνολό της· γ) τα ιδιαίτερα δραματουργικά, σκηνικά και σημασιολογικά ζητήματα που θέτει καθένα από τα μελετώμενα δράματα του Αισχύλου, δ) τη νεώτερη και σύγχρονη πρόσληψη του θεατρικού έργου του Αισχύλου.

Στόχοι Μαθήματος

Οι φοιτητές/φοιτήτριες, μετά το πέρας του μαθήματος, θα πρέπει να: Γνωρίζουν το γενικό ιστορικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η θεατρική παραγωγή του Ευριπίδη και τους τρόπους με τους οποίους οι ιστορικο-κοινωνικοί όροι επηρέασαν αυτή την παραγωγή (ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατίας, εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ δημοκρατικών και αριστοκρατικών, θεσμικές εξελίξεις, ενίσχυση της αττικής συμμαχίας και του αθηναϊκού επεκτατισμού, διπλωματικές-στρατιωτικές συγκρούσεις με τη Σπάρτη και τους συμμάχους της, έναρξη και εξέλιξη του Πελοποννησιακού Πολέμου, ανάπτυξη της σοφιστικής, γενικότερη πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη της Αθήνας κ.ά.) Γνωρίζουν το ειδικό θεσμικό-διαγωνιστικό πλαίσιο, στο οποίο παραστάθηκαν οι τραγωδίες του Ευριπίδη και τους τρόπους με τους οποίους αυτό το πλαίσιο επενέργησε στη σύνθεση των τραγωδιών (εν Άστει Διονύσια, τρόπος διαγωνισμού των ποιητών, διαγωνιστικό πρόγραμμα, διαγωνισμοί ποιητών και υποκριτών κ.ά.) Γνωρίζουν το θεατρικό κώδικα και τα βασικά επιμέρους σημειακά συστήματά του, που ακολούθησε ή/και εξέλιξε ο Ευριπίδης (δομή, μορφή και περιεχόμενο του θεατρικού κειμένου, θεατρικός χώρος, σκηνικός χώρος, διδασκαλία, σκηνογραφία, ενδυμασία, υποκριτές, Χορός κ.ά.). Έχουν σφαιρική δραματολογική γνώση των βασικών χαρακτηριστικών του θεατρικού έργου του Ευριπίδη, σε επίπεδο δραματικής σύνθεσης, σκηνικής παρουσίασης και σημασιολογικής-ιδεολογικής σύστασης. Εντοπίζουν τις εξελίξεις, τις καινοτομίες ή και τις παλινδρομήσεις που σημειώνονται κατά τη διάρκεια της θεατρικής δημιουργίας του Ευριπίδη, από τη Μήδεια του 431 π.Χ. μέχρι τις μετά θάνατον παρασταθείσες τραγωδίες Βάκχαι και Ιφιγένεια εν Αυλίδι, σε επίπεδο δραματικής σύνθεσης, σκηνικής παρουσίασης και σημασιολογικής-ιδεολογικής σύστασης των έργων. Αναγνωρίζουν και κατανοούν τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις του θεατρικού έργου του Ευριπίδη σε σχέση με το θεατρικό έργο του Αισχύλου και του Σοφοκλή, σε επίπεδο δραματικής σύνθεσης, σκηνικής παρουσίασης και σημασιολογικής-ιδεολογικής σύστασης. Έχουν μια συνοπτική σφαιρική θεώρηση της ιστορίας της πρόσληψης του θεατρικού έργου του Ευριπίδη και μπορούν να αναφέρουν σημαντικούς σταθμούς σε ό,τι αφορά ειδικά την πρόσληψη του Ευριπίδη από τη νεοελληνική θεατρική σκηνή. Έρχονται σε επαφή και κατανοούν διαφορετικές δυνατότητες ερμηνευτικής ανάλυσης και σκηνοθετικής πρότασης των εξεταζόμενων έργων, λαμβάνοντας υπόψη τους πολλαπλούς παράγοντες που συνθέτουν τη θεατρική επικοινωνία σε επίπεδο πομπού, μηνύματος και αποδέκτη. Ενθαρρύνονται και μπορούν να προτείνουν τη δική τους δραματολογική ανάγνωση σε θέματα δραματικής δομής, σκηνικής παρουσίασης και σημασιολογικής-ιδεολογικής ανάλυσης των έργων. ΄ Ενθαρρύνονται και μπορούν να υποστηρίξουν τη δική τους καλλιτεχνική πρόταση (υποκριτική, σκηνοθετική, εικαστική, ενδυματολογική, σκηνογραφική, μουσική, κινηματογραφική κ.ά.) με βάση θέματα και κείμενα που επιλέγονται από το θεατρικό corpus του Ευριπίδη ή που σχετίζονται διακειμενικά με το θεατρικό έργο του Ευριπίδη.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Γενικές προαπαιτούμενες γνώσεις: Γενικές γνώσεις αρχαίας ελληνικής ιστορίας και ιστορίας του αρχαίου ελληνικού θεάτρου . Προτείνεται να έχει προηγηθεί η παρακολούθηση των μαθημάτων: «Το Θέατρο της Αρχαιότητας Α΄» και «Το Θέατρο της Αρχαιότητας Β΄» Κωδικοί ή/και συνδέσμοι προαπαιτούμενων μαθημάτων του Τμήματος: 68Θ200 και 68Θ202

Περιεχόμενα

Δομή του μαθήματος 13 τρίωρες διδακτικές συναντήσεις, με διαλέξεις της διδάσκουσας (ή και προσκεκλημένων καλλιτεχνών ή ακαδημαϊκών) σε διαδραστική διδασκαλία με τους/τις φοιτητές/τριες Μικρές εργασίες (στη διάρκεια του μαθήματος ή/και εξ αποστάσεως, στην περιοχή «Συζητήσεις» της ηλεκτρονικής τάξης), για την κριτική εμπέδωση των διαφορετικών θεατρολογικών ζητημάτων, που τίθενται στη διάρκεια των διδακτικών συναντήσεων. Ενεργός και κριτική συμμετοχή στις των φοιτητών εκπαιδευτικές δραστηριότητες του μαθήματος (σεμιναριακές διαλέξεις, εκπαιδευτικές επισκέψεις, πρακτικά εργαστήρια) Περιεχόμενα Δραματολογική επισκόπηση του σωζόμενου θεατρικού έργου του Ευριπίδη και, ειδικότερα, των τραγωδιών: Άλκηστις, Μήδεια, Φοίνισσαι, Ηλέκτρα, Βάκχαι. Τα υπόλοιπα σωζόμενα δράματα θα τα σχολιάσουμε πολύ συνοπτικά και κατά θεματικές-μυθικές ομάδες: Τρωικός κύκλος (Ανδρομάχη, Τρωάδες, Εκάβη, Ρήσος, Κύκλωψ), Ατρειδικός κύκλος (Ορέστης, Ελένη, Ιφιγένεια εν Αυλίδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις), Αττικός (-μινωικός) κύκλος (Ίων, Ιππόλυτος), κύκλος του Ηρακλή-Θηβαϊκός κύκλος (Ηρακλής Μαινόμενος, Ηρακλείδες, Ικέτιδες). Συνολική εξέταση βασικών ζητημάτων δραματουργικής σύνθεσης, σκηνικής παρουσίασης και σημασιολογικής-ιδεολογικής σύστασης του καθενός έργου, σε συνάρτηση με το εκάστοτε ιστορικό, κοινωνικοπολιτικό και θεσμικό, πλαίσιο της (βεβαιωμένης ή εικαζόμενης χρονολογικά) «διδασκαλίας». Ένταξη της θεατρικής παραγωγής του Ευριπίδη στο ευρύτερο θεατρικό-πολιτιστικό και πολιτικο-κοινωνικό πλαίσιο του 5ου αι. π.Χ., σε συνάρτηση με τη θεατρική παραγωγή των Αισχύλου, Σοφοκλή και Αριστοφάνη. Επισκόπηση της γραμματολογικής και θεατρικής παράδοσης του έργου του Ευριπίδη, από την αρχαιότητα μέχρι τη νεώτερη εποχή.