Ζητήματα νεοελληνικής λογοτεχνίας ΙΙ

Στο μάθημα μελετάμε ζητήματα που αφορούν στη δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά. Οι ποιητές στρέφονται σε παραδοσιακά λογοτεχνικά θέματα όπως η μοναξιά, ο θάνατος, η αλλοτρίωση, ο έρωτας, ο χρόνος και η ανθρώπινη ευθύνη, προσπαθώντας να αποδώσουν την οδύνη του μεταπολεμικού ανθρώπου. Η συζήτηση για τη δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά υποστηρίζεται από αυτή για την εξέλιξη, ανανέωση και ανατροπή των χαρακτηριστικών της ποίησης του πένθους κατά τους 20ό και 21o αι. Η προσωδία του θανάτου εκφράζεται μέσω της ειρωνείας, της μετωνυμίας, της αμφισημίας, του ελλειπτικού λόγου, της χρήσης αντιθετικών εννοιών, της ανατροπής των καθιερωμένων κανόνων της σύνταξης και της γραμματικής. Ειδικότερα, μας απασχολεί η ποίηση και η ποιητική της Κικής Δημουλά, από την πρώιμη συλλογή Έρεβος (1956) έως και τη συλλογή Τα εύρετρα (2010), που αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπό το πρίσμα μιας συνεχούς διεργασίας πένθους. Ο ποιητικός της λόγος διεξάγει έναν ασταμάτητο θρήνο για το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης, τη φθορά που επιφέρει ο χρόνος, την καταλυτική κυριαρχία του θανάτου, δημιουργώντας την αίσθηση πως – όπως έχει ειπωθεί – η κοινή των θνητών μοίρα είχε ως μόνο αποδέκτη την Κική Δημουλά. Πρόκειται για ποίηση που διακρίνεται από ελεγειακή τονικότητα και εκφράζει με τρόπο δημιουργικό την ποίηση του πένθους, την ποίηση της απώλειας.

Στόχοι Μαθήματος

• Στόχος του μαθήματος συνιστά η μελέτη της δεύτερης μεταπολεμικής ποιητικής γενιάς και ο εντοπισμός των κύριων θεματικών και ποιητικών μοτίβων που χρησιμοποιούν οι εκπρόσωποί της με σημείο αναφοράς την ποίηση της Κικής Δημουλά. Ο ελεγειακός τόνος των ποιητών της εποχής συνάδει με τον ελεγειακό φωτισμό αυτής και τίθεται υπό το πρίσμα της συζήτησης που διεξάγεται σε διεθνές επίπεδο για την εξέλιξη και ανανέωση της ποίησης του πένθους κατά τον 20ο αι. • Οι φοιτητές θα πρέπει μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος να μπορούν να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά των ποιητών της εξεταζόμενης περιόδου και ειδικότερα της ποίησης της Κικής Δημουλά, καθώς και τα στοιχεία που συνθέτουν τη μοντέρνα ποίηση του πένθους, τη λεγόμενη αντι-ελεγεία. Επίσης, θα πρέπει να μπορούν να προσδιορίσουν την έννοια του όρου «γενιά», να γνωρίζουν τα κριτήρια ένταξης των δημιουργών στην εξεταζόμενη περίοδο και να προβληματιστούν δημιουργικά σχετικά με την ανάγκη ή μη ένταξής τους σε γενιές και ομάδες.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα.

Περιεχόμενα

1. Ο όρος «γενιά»: ορισμός, ιστορική αναδρομή, προβληματισμοί 2. Περιοδολόγηση της δεύτερης μεταπολεμικής ποιητικής γενιάς / Ποιητικές τάσεις 3. Οδύνη – απόγνωση – θάνατος: η κριτική για τη δεύτερη μεταπολεμική γενιά 4. Χαρακτηριστικά παραδοσιακής ποίησης του πένθους 5. Χαρακτηριστικά μοντέρνας ποίησης του πένθους (αντι-ελεγεία) 6. Προσωδία του θανάτου: ειρωνεία – μεταφορά - μετωνυμία 7. Ποιητική του πένθους στην ποίηση της Κικής Δημουλά: χρονολόγιο – περιοδολόγηση – ποιητικές συλλογές 8. Ποιητική του εφήμερου σώματος: νεκρικά τελετουργικά, γηρατειά, δάκρυα 9. Δομή συναισθήματος: μελαγχολία, οργή, ενοχή 10. Απομύθευση του αρχαιοελληνικού μύθου 11. Τα «πάθη» του ανθρώπου και ο θάνατος του Θεού 12. Φωτογραφίες: memento mori 13. Ο «παγωμένος χρόνος» των αγαλμάτων.