Βυζαντινή Ιστορία II (1081-1453)

Εξετάζονται τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα, οι σημαντικές εκκλησιαστικές και θρησκευτικές έριδες με πολιτικές συνέπειες ή διαστάσεις, η πολιτική ιδεολογία και σκέψη, οι οικονομικο-κοινωνικές δομές και οι διοικητικοί θεσμοί. Το μάθημα περιλαμβάνει επίσης παρουσίαση των βασικών πηγών και ενδεικτικής βιβλιογραφίας. Στόχος του μαθήματος είναι η γνώση, η κατανόηση, η ανάλυση και η αποτίμηση της πολιτικο-στρατιωτικής κατάστασης της ύστερης βυζαντινής περιόδου, των κοινωνικο-πολιτικών φαινομένων και των παραγόντων που οδήγησαν σταδιακά στην αποδυνάμωση της αυτοκρατορίας και στην οριστική κατάλυσή της.

Στόχοι Μαθήματος

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής αναμένεται να γνωρίζει, να κατανοεί και να αποτιμά κριτικά την πολιτική, στρατιωτική, εκκλησιαστική, οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα της ύστερης βυζαντινής περιόδου.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Συνιστάται να επιλέγεται το μάθημα μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της παρακολούθησης του μαθήματος Εισαγωγή στη Βυζαντινή Ιστορία (ΙΒΥ 101).

Περιεχόμενα

Μέρος Α΄: Το Βυζάντιο στα χρόνια των Κομνηνών και των Αγγέλων (1081-1204)   Μάθημα 1ο Ιστορική αναδρομή: Το Βυζάντιο στις αρχές του 11ου αι. και κατά τη μεταβατική περίοδο 1025-1081 – Η άνοδος της δυναστείας των Κομνηνών (1081-1185) και τα γενικά χαρακτηριστικά της περιόδου 1081-1204 Ι. Τα πολιτικο-στρατιωτικά γεγονότα (1081-1204) Μάθημα 2ο Εισαγωγή: Οι εξωτερικοί εχθροί της αυτοκρατορίας σε ανατολικές και ευρωπαϊκές επαρχίες στα χρόνια των Κομνηνών (1081-1185) και των Αγγέλων (1185-1204) ― Τα πολιτικο-στρατιωτικά γεγονότα στη Μικρά Ασία: Βυζάντιο και Σελτζούκοι, Ντανισμεντίδες/Δανισμενδίτες, κράτος Ρουπενιδών/Μικράς ή Κιλικικής Αρμενίας, εμιράτο Σμύρνης Μάθημα 3ο Το Βυζάντιο και οι Δυτικοί: Οι σχέσεις με τους Νορμανδούς (πολιτικό-στρατιωτικά γεγονότα στην Κάτω Ιταλία και τη Βαλκανική) ― Η α΄ σταυροφορία και η ίδρυση της ηγεμονίας της Αντιοχείας ― Η β΄ και η γ΄ σταυροφορία και οι επιπτώσεις τους για το Βυζάντιο Μάθημα 4ο Πολιτικο-στρατιωτικά γεγονότα στη Βαλκανική: Η απειλή των Πετσενέγγων ― Η ουγγροβυζαντινή αντιπαλότητα ― Η ενοποίηση και ανεξαρτητοποίηση των Σέρβων και η ανασύσταση του βουλγαρικού κράτους. ΙΙ. Διοικητικές δομές – Στρατιωτική οργάνωση – Δικαιοδοτικό σύστημα (11ος αι. - 1204) Μάθημα 5ο                 Η κεντρική και επαρχιακή διοίκηση ― Η οργάνωση του στρατού και το σύστημα στρατολόγησης ― Τα δικαιοδοτικά όργανα της πρωτεύουσας και των επαρχιών ΙΙΙ. Οικονομία - Κοινωνία (11ος -12ος αι.) Μάθημα 6ο Η δημοσιονομική κρίση του β΄ μισού του 11ου αι. – Η νομισματική και φορολογική μεταρρύθμιση του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού – Η αγροτική και αστική οικονομία – Η βυζαντινή οικονομική σκέψη   Μέρος Β΄: Οι τελευταίοι αιώνες του Βυζαντίου (1204-1453)   Ι. Το Βυζάντιο κατά τη μεταβατική περίοδο 1204-1261 Μάθημα 7ο Η ανατροπή του πολιτικού και εδαφικού καθεστώτος και η προσπάθεια ανασύστασης της αυτοκρατορίας (1204-1261) ΙΙ. Το Βυζάντιο στα χρόνια των πρώτων Παλαιολόγων (1259-1354) Μάθημα 8ο Τα χαρακτηριστικά της παλαιολόγειας περιόδου (1259-1453) ― Η βασιλεία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1259-1282): Προβλήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής Μάθημα 9ο Οι βασιλείες των Ανδρονίκου Β΄ (1282-1328) και Ανδρονίκου Γ΄ Παλαιολόγων (1328-1341): O εμφύλιος πόλεμος και η κατάσταση στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική σκηνή Μάθημα 10ο Το Βυζάντιο στα μέσα του 14ου αιώνα. Η αρχή του τέλους (1341-1354/57): Οι εμφύλιοι πόλεμοι των ετών 1341-1354/57 ― Το κίνημα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη – Η ησυχαστική έριδα ΙΙΙ. O τελευταίος βυζαντινός αιώνας (1354-1453) Μάθημα 11ο Η οθωμανική απειλή επί βασιλείας Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου (1354-1391) και οι προσπάθειες αποσόβησής της – Οι ενδοδυναστικές εμφύλιες διαμάχες – Η βασιλεία του Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου (1391-1425) και οι ύστατες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της οθωμανικής απειλής ― Η αντίστροφη μέτρηση για το Βυζάντιο (1421-1453) ― Η σύνοδος της Φερράρας - Φλωρεντίας (1438-1439) ― Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και η πτώση των τελευταίων ελληνικών προπυργίων IV. Κοινωνικές εξελίξεις, πολιτική σκέψη και πρακτική, πολιτισμική ταυτότητα των Βυζαντινών κατά τους 13ο-15ο αιώνες Μάθημα 12ο              Κοινωνικές δομές και εξελίξεις (13ος-15ος αι.) ― Η αυτοκρατορική ιδεολογία και η πολιτική σκέψη των Βυζαντινών ― Η πολιτισμική ταυτότητα των Βυζαντινών κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο