Αισθητική και Πολιτική

Η φιλοσοφία από την ιδρυτική στιγμή της θεωρητικοποίησε την αμφίθυμη σχέση της με την τέχνη, με την κατασκευή αισθητικών θεωριών, ερμηνεύοντας την τέχνη μέσα από τη φιλοσοφική αξιολογία και υπό το πρίσμα του πραγματικού ή ιδεατού ρόλου της στην κοινωνία, την πολιτική ή την εκπαίδευση. Στο σεμινάριο θα εξετάσουμε το πεδίο της ιδιάζουσας σχέσης της αισθητικής με την πολιτική προς δύο κυρίως κατευθύνσεις: τα κοινά προβλήματα και προϋποθέσεις τους ως κλάδων της αξιολογίας και τα πολιτικά ζητήματα στην αισθητική. Τα σχετικά ερωτήματα που διατυπώθηκαν και επιχειρήθηκε να απαντηθούν είναι πολλά: υπάρχει και ποιο νόημα μπορεί να έχει η αντικειμενικότητα στα δύο πεδία, υπάρχουν και πώς θεμελιώνονται οι αισθητικές και πολιτικές αλήθειες, ποια είναι η σχέση των αισθητικών αξιών με τις πολιτικές καθώς και η δυνατότητα αυτονομίας τους, ποιες είναι οι πολιτικές πλευρές της καλλιτεχνικής δραστηριότητας και της αισθητικής ζωής (κατά τη δημιουργία, εκτέλεση, διανομή, κριτική και κατανάλωση των έργων τέχνης), πώς δικαιολογείται ο προπαγανδιστικός ρόλος της τέχνης ή η λογοκρισία, είναι δυνατή μια τέχνη αισθητικώς αποδεκτή αλλά πολιτικά ακραία;

Στόχοι Μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της προβληματικής της σχέσης του αισθητικού λόγου, της τέχνης και της πολιτικής. Οι φοιτητές/τριες αναμένεται ότι θα είναι σε θέση: να γνωρίσουν σημαντικές φιλοσοφικές αντιλήψεις για τον ρόλο της τέχνης μέσα στην (ιδεατή ή ιστορική) κοινωνία, να αναλύουν και να ερμηνεύουν τα φιλοσοφικά κείμενα που θεματοποιούν την παραπάνω προβληματική, να αναγνωρίσουν την παραλληλία και τις τομές του φιλοσοφικού – αισθητικού λόγου και της ίδιας της τέχνης και της πρακτικής της, μέσα από στοχευμένη ανάγνωση στιγμών της ιστορίας της τέχνης, να παρουσιάζουν προφορικά και να συζητούν τα θέματα που θα αναλάβουν, να αφομοιώσουν την ερευνητική μεθοδολογία: σύνταξη βιβλιογραφίας, αναζήτηση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και σε ιστοτόπους, περίληψη ξενόγλωσσων μελετών, να ασκηθούν στη γραφή φιλοσοφικού δοκιμίου, στο οποίο καλούνται να υποστηρίξουν ή να ανατρέψουν μία φιλοσοφική θέση, και τελικής εργασίας.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Δεν υπάρχουν τυπικά προαπαιτούμενα μαθήματα. Ωστόσο, επειδή πρόκειται για μάθημα ειδικού πεδίου, συνιστάται οι φοιτητές/τριες να έχουν παρακολουθήσει μαθήματα φιλοσοφίας ή/και ιστορίας της τέχνης.

Περιεχόμενα

Εισαγωγικά στοιχεία για τη θεματική της σχέσης αισθητικής/τέχνης και πολιτικής (1η ενότητα). Αρχαία ελληνική τέχνη και σκέψη: η πολιτική διάσταση της αρχαίας τραγωδίας στην αθηναϊκή δημοκρατία (2η ενότητα), η πλατωνική καταδίκη της τέχνης στο πλαίσιο της ιδανικής πολιτείας (3η ενότητα), η αυτοκρατορική ιδεολογία και οι πηγές της τέχνης στην ύστερη αρχαιότητα (4η ενότητα). Μεσαίωνας: θεολογία, πολιτική και αισθητική στη Βυζαντινή Εικονομαχία (5η ενότητα). Η μαρξιστική αισθητική και οι προεκτάσεις της: οι αντιλήψεις των Marx/Engels (6η ενότητα), ζητήματα (σοσιαλιστικού) ρεαλισμού στο μυθιστόρημα, στο θέατρο και στις εικαστικές τέχνες (7η και 8η ενότητα). Πολιτική και τέχνη στον φουτουρισμό και σε δυστοπίες του 20ου αι. (9η ενότητα). Ναζισμός και τέχνη (10η ενότητα). Θεμελιώδης οντολογία, έργο τέχνης και πολιτική στον Heidegger (11η ενότητα). Μεταμαρξιστική αισθητική: Κριτική θεωρία/Adorno (12η ενότητα) και ιδεολογία και τέχνη /T. Eagleton. (13η ενότητα). Λογοτεχνία και πολιτική στη νεοελληνική λογοτεχνία (14η ενότητα).