Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια και Θεμελιώδη Δικαιώματα [open]

Η συνθήκη του Μάαστριχτ όρισε ότι κάθε πρόσωπο που έχει την υπηκοότητα ενός κράτους μέλους θεωρείται ως πολίτης της Ένωσης. Η καθιέρωση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας αποβλέπει στην ενίσχυση και στην προώθηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας, με τη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία της κοινοτικής ολοκλήρωσης. Χάρη στην ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς, οι πολίτες έχουν ορισμένα γενικά δικαιώματα σε διάφορους τομείς όπως η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών, η προστασία των καταναλωτών και της δημόσιας υγείας, η ισότητα των ευκαιριών και της μεταχείρισης, η πρόσβαση στην απασχόληση και στην κοινωνική προστασία. Επιπλέον, η ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει διατάξεις και ειδικά δικαιώματα που συγκεντρώνονται σε τέσσερις κατηγορίες: • ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην επικράτεια της Ένωσης, • δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις κοινοτικές και δημοτικές εκλογές στο κράτος μέλος κατοικίας, • διπλωματική και προξενική προστασία κάθε κράτους μέλους στο έδαφος τρίτων χωρών στις οποίες δεν αντιπροσωπεύεται το κράτος μέλος του οποίου ο πολίτης είναι υπήκοος, • δικαίωμα αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και πρόσβασης στο διαμεσολαβητή. Παρόλο που η άσκηση αυτών των δικαιωμάτων υπόκειται σε ορισμένους περιορισμούς που προβλέπονται στις συνθήκες ή στο παράγωγο δίκαιο όπως και στην κατοχή της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, το δικαίωμα πρόσβασης στο διαμεσολαβητή και αναφοράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ισχύει για όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που κατοικούν στο έδαφος των κρατών μελών της Ένωσης. Παρομοίως, τα ανθρώπινα δικαιώματα ισχύουν για κάθε άτομο που κατοικεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συνθήκη του Άμστερνταμ συμπληρώνει τον κατάλογο των δικαιωμάτων του πολίτη της Ένωσης και διευκρινίζει τη σχέση μεταξύ εθνικής ιθαγένειας και ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Ελλείψει ειδικών διατάξεων όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα στις ιδρυτικές συνθήκες, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατάρτισε προοδευτικά ένα αποτελεσματικό σύστημα διασφάλισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο επίπεδο της Ένωσης. Δύο βασικά στοιχεία διευκόλυναν τη δράση του Δικαστηρίου: — το άρθρο 220 (πρώην άρθρο 164) της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το οποίο προβλέπει ότι το Δικαστήριο εξασφαλίζει την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή της Συνθήκης, — η πολιτική διάσταση της κοινοτικής οικοδόμησης η οποία βασίζεται σε ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο που εγγυάται τα αναγνωρισμένα από τα κράτη μέλη θεμελιώδη δικαιώματα. Με την προβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων, οι συντάκτες της συνθήκης του Άμστερνταμ επιβεβαίωσαν επίσημα το σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η νέα συνθήκη προβλέπει ειδικότερα: — την τροποποίηση του άρθρου 6 (πρώην άρθρου ΣΤ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να παγιώσει την αρχή του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, — την καθιέρωση μιας διαδικασίας που θα ακολουθείται σε περίπτωση παραβίασης από κράτος μέλος των αρχών στις οποίες βασίζεται η Ένωση, — την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση των διακρίσεων όχι μόνον εκείνων που βασίζονται στην εθνότητα, αλλά και κάθε μορφή διάκρισης που βασίζεται στο φύλο, στη φυλετική ή εθνική καταγωγή, στη θρησκεία ή στις πεποιθήσεις, στην αναπηρία, στην ηλικία ή σε γενετήσιο προσανατολισμό, — την αναγραφή νέων διατάξεων όσον αφορά την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, — την ενισχυμένη προστασία των φυσικών προσώπων όσον αφορά τη επεξεργασία και την κοινοποίηση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, — την ενσωμάτωση στην τελική πράξη δηλώσεων για την κατάργηση της ποινής του θανάτου, το σεβασμό του καθεστώτος των εκκλησιών και των μη ομολογιακών ενώσεων όπως και των αναγκών των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Στόχοι Μαθήματος

 Απόκτηση βασικών γνώσεων γύρω από την ιθαγένεια της ΕΕ και τα αναγνωριζόμενα και προστατευόμενα θεμελιώδη δικαιώματα στο πλαίσιο του δικαίου της ΕΕ (πρωτογενούς και παραγώγου). Κεντρικός στόχος η διαμόρφωση συνειδητοποιημένων και ευαισθητοποιημένων ευρωπαίων πολιτών.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Δεν υπάρχουν

Περιεχόμενα

1) Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια και Θεμελιώδη Δικαιώματα 2) Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια και ταυτότητα (μέρος 1ο) 3) Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια​ και ταυτότητα (μέρος 2ο) 4) Ευρωπαϊκός Χάρτης Προστασίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων 5) Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας - Απόκτηση Ευρωπαικής Ιθαγένειας 6) Δικαιώματα Ευρωπαίου πολίτη - Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης 7) Πηγές του Δικαίου και Νομικός Πλουραλισμός στην Ε.Ε 8) Ιθαγένεια και Δικαιώματα στην Ελληνική και Ρωμαϊκή Αρχαιότητα 9) Τα δικαιώματα του Ανθρώπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση 10) Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια​, κοινές πολιτικές και ηθικές αξίες για την Ε.Ε