Κοινωνιολογία του Σχολείου

1. Από την Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης στην Κοινωνιολογία του Σχολείου: εννοιολογικές αποσαφηνίσεις, θεωρητικές αποκρυσταλλώσεις και ερμηνευτικές κατευθύνσεις 2. Σχολείο και κοινωνική διάκριση: η επιλογή ως ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα. α. Νεοελληνική κοινωνία, κράτος (Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ.) και σχολείο. β. Η συνταγματική επιταγή της ισότητας και οι εφαρμογές της "ισότητας εκπαιδευτικών ευκαιριών" στο σχολείο. γ."Δείκτες" ανισότητας και "σχολική αποτυχία": i. αναλφαβητισμός ii. διαρροές iii. αξιολόγηση και βαθμολογία iv. εξέλιξη και διαμόρφωση της σχολικής κοόρτης/πυραμίδας δ. Η συμβολή του σχολείου στην κοινωνική αναπαραγωγή ε. Από τη σχετικότητα της έννοιας της σχολικής αποτυχίας στις ερμηνείες της 3. Το σχολείο ως μηχανισμός επιλογής και νομιμοποίησης α. Η ιστορικότητα της επιλογής μέσω της σχολικής επίδοσης β. Η διαφοροποίηση της σχολικής επίδοσης των μαθητών: από την "κατασκευή της διαφοράς" στην ψυχολογικοποίηση της. γ. Ο μηχανισμός της αξιολόγησης των μαθητών του Γυμνασίου. δ. Η κατανομή του λόγου στην τάξη: παιδαγωγικές πρακτικές, τελετουργίες διδασκαλίας και ρυθμοί μάθησης 4. Αντισταθμιστική Αγωγή και "λαϊκιστικές πολιτικές διευκολύνσεων" στο νεοελληνικό σχολείο: η αναζήτηση "άλλοθι" στην προσπάθεια πραγμάτωσης "του σχολείου ίσων ευκαιριών".

Στόχοι Μαθήματος

Στο ευρύ πεδίο των Επιστημών της Αγωγής/Εκπαίδευσης επιδιώκεται η οριοθέτηση του ειδικού πεδίου της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. Στο πεδίο αυτό εγγράφεται το μάθημα της Κοινωνιολογίας του Σχολείου, που εξειδικευμένα εστιάζει στην ανάλυση του έργου που επιτελεί ο σχολικός θεσμός. Με αφετηρία τις ιστορικές ορίζουσες του νεοελληνικού σχολείου εξετάζονται οι κοινωνικές του λειτουργίες με έμφαση στον κοινωνικά συνεκτικό και ταυτόχρονα στον εκπαιδευτικά επιλεκτικό χαρακτήρα του. Η ανάλυση επικεντρώνει τόσο στο «ρυθμιστικό» έργο του Κράτους/ΥΠΟΠΑΙΘ, όσο και στην επιλεκτική του λειτουργία. Η συνταγματική πρόβλεψη της ισότητας ακυρώνεται στη λειτουργική καθημερινότητα του σχολείου και αποτυπώνεται σε συγκεκριμένους «δείκτες», που τεκμηριώνουν τη θεσμική του συμβολή στην κοινωνική αναπαραγωγή μέσω της «σχολικής αποτυχίας». Με δεδομένο το ιστορικό βάθος της σχολικής επιλογής, το σημερινό σχολείο επιστρατεύει το μηχανισμό της αξιολόγησης, ο οποίος έχει επιφορτιστεί όχι μόνο με τη διαδικασία αναγνώρισης, αποτύπωσης και τεκμηρίωσης της επιλογής αλλά, κυρίως, με το εξίσου σοβαρό έργο της νομιμοποίησής της. Ωστόσο, αν και διαπιστώνεται τεκμηριωμένα ο οικονομικό-κοινωνικός καθορισμός της σχολικής επιλογής, το εκπαιδευτικό σύστημα «προστρέχει» στην επικουρική βοήθεια «δέσμης» αντισταθμιστικών μέτρων ή "διευκολύνσεων", που θεσπίζονται και φαίνεται ότι εφαρμόζονται. Έτσι, το σχολείο, ενώ δίνει την εντύπωση ότι λαμβάνει μέτρα ή εισηγείται ειδικούς θεσμούς που θα μπορούσαν να αμβλύνουν τις ανισότητες και να υποστηρίξουν το εκπαιδευτικό κεφάλαιο των οικονομικό-πολιτισμικά "αδυνάτων", εντούτοις η θεσμική προβολή, επίκληση και λειτουργία αντισταθμιστικών δομών,όπως π.χ. η ενισχυτική διδασκαλία,επιδιώκει την αύξηση της νομιμοποιητικής ισχύος, που χρειάζεται το σημερινό σχολείο, προκειμένου να αποδεικνύει, από τη μία πλευρά ότι αποβλέπει στην πραγμάτωση των «ίσων ευκαιριών» μάθησης και από την άλλη να αποενοχοποιείται και να «αθωώνεται».

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

κανένα

Περιεχόμενα

• Από την Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης στην Κοινωνιολογία του Σχολείου • Κοινωνία και σχολείο: η καταλυτική δυναμική του κράτους • Το σχολείο και οι κοινωνικές του λειτουργίες • Αναλφαβητισμός: γεγονός ή αποτέλεσμα διαδικασίας; • Το σχολείο και η ισότητα εκπαιδευτικών ευκαιριών • Τεχνική της κοόρτης και σχολική επιλογή • Σχολική αποτυχία και κοινωνική επιλογή • Η πολιτική διαχείριση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων • Διδακτική διαδικασία και κοινωνική διάκριση • Η ιδεολογία του ενιαίου σχολείου • Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών