Ειδικά θέματα νεοελληνικής φιλολογίας Ι: Αποτυπώσεις του τόπου σε κείμενα της παλαιότερης νεοελληνικής λογοτεχνίας

Στο μάθημα αυτό θα εξεταστούν κείμενα των πρώτων αιώνων της νεοελληνικής λογοτεχνίας στα οποία η απεικόνιση του τόπου παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο. Θα δοθεί έμφαση σε θέματα όπως: η παρουσίαση της πόλης (π.χ. ο Χάνδακας στην Κρητική Λογοτεχνία της βενετοκρατίας) και της υπαίθρου, εσωτερικός και εξωτερικός χώρος, μεταφυσικός χώρος (π.χ. σε ποιητικές καταβάσεις στον Άδη), χώροι που αποτυπώνονται σε θεατρικά σκηνικά (του Κρητικού και Επτανησι- ακού Θεάτρου). Σκοποί του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τη σπουδαιότητα της απεικόνισης του χώρου στη λογοτεχνία, ανάλογα με την εποχή, το είδος και τους στόχους του συγγραφέα, και να ασκηθούν οι ίδιοι στην ερμηνεία και το σχολιασμό των απεικονίσεων αυτών.

Στόχοι Μαθήματος

Αντικειμενικοί Στόχοι μαθήματος – επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα – μαθησιακοί στόχοι: Η περιγραφή λειτουργιών του τόπου σε έργα της παλαιότερης νεοελληνικής λογοτεχνίας Η εξοικείωση των φοιτητών με λιγότερο γνωστά κείμενα της λογοτεχνίας μας μέσω ενός, συχνά συναρπαστικού και πάντως πολύ ενδιαφέροντος, δικτύου τοπίων, τοποσήμων και πόλεων. Η γνωριμία με την πολυσυζητημένη στην, ελληνική και ξένη, βιβλιογραφία των τελευταίων δεκαετιών «λογοτεχνία του άστεως». Tι αναμένεται ο εκπαιδευόμενος να γνωρίζει, να κατανοεί και να κάνει μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του  μαθήματος: Να έχει έρθει σε επαφή με κείμενα της παλαιότερης λογοτεχνίας μας, ποικίλων ειδών και εποχών (πεζά και ποιητικά, μυθιστορήματα, καταβάσεις στον Άδη, θεατρικά έργα, αυτοβιογραφικά κείμενα κ.ά., της δημώδους υστεροβυζαντινής, της πρώιμης κρητικής και της αναγεννησιακής κρητικής λογοτεχνίας) το οποία δεν είναι ευρέως γνωστά, ελάχιστα διδάσκονται στα σχολεία, αλλά έχουν μία γοητεία που περιμένει τα κατάλληλα διδακτικά εργαλεία για να αναδειχθεί. Να έχει ασκηθεί στην ανάγνωση, την κατανόηση και τον σχολιασμό των κειμένων αυτών. Να έχει ασκηθεί ο ίδιος στην αναζήτηση ποιητικών κειμένων που μπορούν να ενταχθούν στη «λογοτεχνία της πόλης» και να είναι σε θέση να τα παρουσιάσει σε ακροατήριο και να απαντήσει σε σχετικές ερωτήσεις. Να γνωρίζει βασικά βιβλιογραφικά βοηθήματα και έγκυρες σύγχρονες εκδόσεις των έργων που μελετήθηκαν. 

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Είναι χρήσιμο (αλλά όχι υποχρεωτικό) οι φοιτητές να έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς τα μαθήματα κορμού «Εισαγωγή στην νεοελληνική φιλολογία και Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας» και «Ποίηση, πεζογραφία και θέατρο από τις αρχές μέχρι τον 18ο αιώνα». Σε διαφορετική περίπτωση, είναι καλό να έχουν διαβάσει τα αντίστοιχα κεφάλαια από μία έγκυρη Ιστορία της νεοελληνικής  λογοτεχνίας. Κωδικοί των ανωτέρω μαθημάτων στο Τμήμα φιλολογίας ΑΠΘ: ΝΕΦ 201 και ΝΕΦ 202.

Περιεχόμενα

Τόποι και τοπία στην Διγενή και στα δημώδη ερωτικά μυθιστορήματα, με έμφαση στη λειτουργία και τον ρόλο των κήπων. Η πόλη πλαίσιο αυτοβιογραφίας: Στέφανος Σαχλίκης και Λεονάρδος Ντελλαπόρτας (Χάνδακας, Κρήτη, 14ος αιώνας) Τοπία του κάτω κόσμου, στον Απόκοπο του Μπεργαδή, τη Ρίμα θρηνητική του Πικατόρου και την Παλαιά και Νέα Διαθήκη ανωνύμου Εγκώμια και θρήνοι για πόλεις, με έμφαση στον Χάνδακα Η αντίθεση πόλης-υπαίθρου (χωριού) στην Κρητική λογοτεχνία Αμαρτωλές πόλεις Ενάρετες πόλεις. Ο Χάνδακας πόλη της Παναγίας Τόποι σκηνικά: ποιμενικές ουτοπίες, και ο Χάνδακας ως τόπος όπου διαδραματίζονται οι κρητικές κωμωδίες Η προσωποποίηση του τόπου Παρουσιάσεις φοιτητικών εργασιών